Gayemizi “Geniş ve sağlam kültürlü, görgülü, terbiyeli, mensup olduğumuz cemiyetimize yararlı, güzel yazan, güzel konuşan, doğru düşünen, iyi işler yapan kimseler olmak.” diye özetleyebiliriz. Gayeye ulaşmak için ilmi çalışmalarda başarı elde etme yolları ve prensiplerini öğrenmek, bilmek önemlidir.
I. VERİMLİ ÇALIŞMA
Başarı için verimli çalışma esastır. Herkes, cemiyeti içindeki yeri ve ödevi ne ise onu en iyi şekilde yapmaya çalışmalıdır. Birlikte, topluca ilerlemenin yolu budur. İdeal sahibi, kendini yetkili ve kaliteli bir eleman olarak yetiştirmelidir.
Başarmak kolay olmuyor. Bu yüzden de başaranlar daima az olmaktadır ve kıymeti bu yüzden olsa gerektir. Peki, engel nedir ki?
Başarı ve çalışma yolundaki ilk ve en önemli düşman tembelliktir. Bunun kaynağı, başkası değil bizzat kendimiz, kendi nefsimizdir.
Tembellik insanın karşısına çıkıp da mertçe savaşan bir düşman değildir; bilakis eski peri masallarındaki varlıklar gibi şekilden şekle girerek, bin bir hile kullanarak sinsice çalışır. Tehlikesinin büyüklüğü buradan kaynaklanmaktadır.
Başarı ve çalışmanın diğer bir düşmanı da kötü arkadaştır. Arkadaşın kötüsü çalışandan rahatsız olur.
Başarı ve çalışmayı engelleyen başka faktörler de elbette vardır. Bunlar kısaca; eğlencelerin bolluğu, bozuk milli eğitim sistemi, kötü hoca, çalışanın mükâfatlandırılmaması, kestirme fakat gayr-i meşru kazanç ile dürüstçe yükselme yollarının tıkanması vs olarak
sıralayabiliriz.
A- Ahlaki irade
Çalışmanın ve başarının karşısına dikilen bütün engeller genellikle, iradeli olmakla aşılabilir.
İnsan zekâ ve bilgisi ile değil iradesi ile yükselir. Yüksek insanlar hep sağlam irade sahibi kimselerdir.
Okulların bilgi vermek kadar büyük zihni gücün de terbiyesine yönelmeleri gerekir.
B- Çalışmanın Şartları
Çalışmanın bedeni, hissi, harici ve akli olmak üzere dört şartı vardır.
1) Bedeni şart, sağlık ve sağlamlıktır. Herhangi bir uzvumuzda bir ağrı, rahatsızlık veya anormallik varsa çalışma aksar.
2) Çalışmanın hissi şartı, onu sevmek ve içten arzu ederek yapmaktır.
3) Çalışmada harici şart ise, bulunduğumuz yerin ve diğer maddi durumların elverişli olmasıdır.
4) Çalışmanın akli şartı ise, onun metodunu bilmektir. Yani çalışmayı bir sisteme bağlamak lazımdır. Çalışma ve iş başarma konusunda en mühim prensip- sadece o işin bitirilmiş olması değil- aynı zamanda, mümkün olduğu kadar az enerji sarfıyla, mümkün olan en çok verimi elde etmektir.
C- Çalışmanın Metodu
Bunun için her gün sabah 5’ten gece 24’e kadarki saatlerde ne yaptığınızı, bir hafta boyunca, bir yanı saatler bir yanı günler yazılı bir cetvele işleyin. Bir hafta sonra uyku, yemek, sınıf ve laboratuar, mesleki mecburi çalışmalar, dinlenme gibi kısımları tarayın boş kalan yerlere çalışmak istediğiniz konuları yerleştirin.
D- Çalışma ve Başarının Altın Kuralları
1- Çalışmak için müsait gün ve saat (ve ilham) bekleme; bil ki her gün ve her saat çalışmanın en müsait zamanıdır. Çalışmak için müsait yer ve köşe arama; bil ki her yer ve her köşe çalışmanın en müsait yeridir.
2- Bir günde yapman lazım gelen bir işi, bir dersi, bir vazifeyi ertesi güne bırakma; zira her günün derdi gibi işi de kendine yeter.
3- Bir zamanda yalnız bir tek iş yap, yalnız bir ders, bir kitap hatta bir fasıl üzerinde çalış; ta ki dikkatin ve kuvvetin dağılıp zayıflamasın.
4- Başladığın bir işi, bir dersi, bir kitabı, bir vazifeyi yapıp bitirmeden bir diğerine başlama.
Yarıda kalan iş başlanmamış demektir.
5- Bir günün işini bitirdikten sonra ertesi günde ne iş yapacağını kararlaştır.
6- Çalışmaya oturduğun zaman, bütün ruhi ve bedeni kuvvetinle kendini o işe ver; ateş hattında düşmanı gözetleyen bir asker gibi uyanık ol.
Çalışma ve iş başarma konusunda en mühim prensip- sadece o işin bitirilmiş olması değil- aynı zamanda, mümkün olduğu kadar az enerji sarfıyla, mümkün olan en çok verimi elde etmektir.
7- Çalıştığın bir iş üzerinde karşılaştığın bir güçlüğü yenmeden bir adım bile gerileme ve bil ki yılgınlık maskeli bir tembelliktir.
8- İşinde rastladığın bir güçlüğü evvela parçala; sonra her parçayı birer birer ve sırayla yenmeye çalış.
9- Devamlı ve ıttıratlı çalış, çalışmayı uzun aralıklarla kesip terk etme; ta ki çalışma alışkanlığın körlenmesin.
10- Bir iş üzerinde yorulursan, dinlenmek için işini değiştir veya çalışma hızını yavaşlat; fakat dinlenme bahanesiyle asla boş oturma.
Tatil aylarında bile yavaş ve az da olsa çalış.
11- Verimli çalışmayı, sakın iş üzerinde geçirdiğin zamanla ölçüp de, “Eh bugün şu kadar saat çalıştım, yetişir.” deme; çalışmanın sonucuna ve öğrendiğine bak.
12- Çok düşün ve bil ki çalışmak, muhakkak hareket etmek ve okuyup yazmaktan ibaret değildir.
13- Bir işe başladığın, bir dersi öğrenmeye koyulduğun zaman telaş edip sabırsızlanma; yol al, fakat acele etme; sindirerek çalış, öğren.
14- Gece yatağına uzandığın zaman, o gün ne yaptığını ve ne sonuçlar aldığını düşünmeden; yarın ne yapacağını kendine sormadan uyuma.
15- Bir işe, öfkeli ve sinirli iken karar verme; bekle, öfken geçsin.
16- Bir işi yapıp yapmamakta karasızlığa düştüğün vakit, iki şıktan her birinin fayda ve zararlarını iyice hesapla; faydası çok zararı az olan şıkkı seç.
17- Sebat eyle. Damlaya damlaya göl olur ve aynı noktaya düşen damlacıklar zamanla taşı bile deler.
18- Yaşlıların tecrübesinden faydalan; tecrübe edilmişi boş yere yeniden tecrübeye kalkışma ki pişman olmayasın.
19- İşin başında iyice düşün. Son pişmanlık fayda vermez.
20- Hayatın ve tutacağın yol hakkında tereddüde ve kararsızlığa düşüp de bir ışık aradığın zaman, fikrini ve reyini soracağın kimseyi iyi seç.
21- Başarına mağrur olma; bil ki gurur, gelecekteki başarılarının en büyük düşmanıdır.
II. HAFIZANIN KUVVETLENDİRİLMESİ
Hafıza düşünmek için gerekli malzemeyi temin eder ve saklar. Kullanılan adalenin geliştiği gibi hafıza da zamanla ve onu ezberleme yoluyla çalıştırılarak kuvvet kazanabilir.
Bu sebeple beğendiğiniz şiir, söz, fıkra vs. yi daima yanınızda taşıdığınız “bir hafıza defterine” kaydederek ezberlemeye çalışınız.
Bilgileri zihne yerleştirmenin ve hafızaya almanın da yolu ve prensipleri vardır. Bunun için şunlar tavsiye edilebilir:
1- Hatırlamak istediğiniz her hangi bir konuyu iyice anladığınızdan emin olunuz. Bir işin mahiyetini kavramak, dayandığı prensibe nüfuz etmek, hatırlamayı kolaylaştıracaktır. 2- Konuyu hatırlamak amacıyla öğreniniz.
3- Ezberlenecek hususları gruplar halinde tertip etmeye çalışınız.
4- Geniş bir sayfa ya da bir paragrafı hatırlamak için, onların içinden konuyu temsil edebilen bir anahtar kelime veya ibareler bulunuz.
5- Öğrenirken mümkün olduğu kadar çok çeşitli duyu organlarını kullanınız.
6- Kendi hafıza tipinizi tespit ederek öğrenmenizi hafıza tipinize dayandırınız.
7- Büyük ezber parçalarını, küçük mantıki bölümlere ayırarak ezberleyiniz.
8- Kısa çalışma süreleri kullanınız. Yarım yamalak bir saat çalışma yerine tam dikkatli yarım saat çalışma daha faydalı ve verimli olacaktır.
9- Özellikle teknik terimler, tarih ve yabancı kelime öğrenirken ezberleme fişi kullanınız.
III. MUHAKEME KABİLİYETİNİ GELİŞTİRME
Genellikle başarının, özellikle de güzel konuşup güzel yazmanın başlıca temellerinden birisi de düşünme (buradaki düşünme tahayyül etme değildir.) ve muhakemedir. Bu teemmüllü düşünme; fikirlerin basit şekilde sıralanması
olmayıp bilakis birbiriyle irtibatlandırılarak yapılan bir düşünme eylemi anlaşılmalıdır.
Bu kabiliyet öğrenim hayatı boyunca mantık ve matematik ilimleri ile düzenlenerek geliştirilebilir.
Muhakemede en fazla rastlanan düzensizliklerden birincisi acele genelleme yapmaktır.
İkincisi hatalı ikilemdir. Üçüncüsü ise aynı durum ve şartları taşımayan iki ayrı şeyi birbiri ile kıyaslamaktır. Birçok kimse de hüküm ve sonuçlarda aşırı iddialı davranmakta, kendi tez ve iddiasını ispat için olay ve delilleri çarpıtabilmektedir.
Tahsilde ve hayatta karşılaşılacak müşkülleri çözmek için, düşüncelerde orijinal ve üretici olmayı öğrenmek şarttır.
Bir problemi çözmek için, şu mantıki merhaleleri takip etmek tavsiye edilebilir:
Problemin, meselenin iyi ve doğru anlaşılması Konu üzerinde mümkün mertebe çok araştırma ve soruşturma yapılması, gereken bilgilerin toplanması. Ortaya çıkan muhtelif çözüm ihtimallerinin tespiti.
Mümkün çözümlerin bir bir denenmesinin tasarlanması.
Bunların içinden en iyi, en az riskli çözümün seçilmesi.
Nihai çözümün tatbik edilmesi.
IV. DİKKATİN TEKSİFİ (Dikkatin Yoğunlaştırılması)
Dikkati teksif (yoğunlaştırma), dikkati toplama, yöneltme ve idare kâbiliyetidir. Bu kâbiliyet geliştirilmeye müsaittir. Dikkati toplayamayışımızın sebebi ya buna hiç alışık olmayıştan, ya da başka bir problemin zihni meşgul etmesinden doğar.
Birinci sebep uzun vadeli bir düzenli çalışma sonunda izale olur.
İkincisine gelince, bunun için önce dalgınlığın sebebini bulup onu ortadan kaldırmak lazımdır.
Mesela bir şey yapacak isen ya hemen yap (bu en iyi yoldur.) ya not al.
Dikkati teksif etmenin bir diğer yolu da bazı çalışma alışkanlıkları geliştirmektir. Mesela:
Belirli bir yerde çalışma alışkanlığını geliştirin; çalıştığınız yeri eğlence ve istirahat gibi işler için de kullanmayın.
Gürültü ve eğlencenin minimum olduğu yerlerde çalışın; çünkü bunlar çalışmayı yüzde yüz engelleyemezse de daha çok enerji sarf etmenize neden olur.
Masanızın üzerinde ancak çalışmanız için gerekli şeyler bulundurun.
Fazla rahat sandalye ve sıcak oda gibi yerlerden kaçının; çünkü bunlar rehavet getirir.
Belirli ve ölçülü hedef tespit edin ve onu bitirmeyi planlayın.
İşlerin yapılışını sıraya koyarak zihninize takılmasını önleyin.
Çalışmaya hemen başlayın, ilham doğmasını beklemeyin.
Kendi kendiniz ile müsabaka yapın, işinize bir yarış havası verin.
Her seferinde ancak bir iş yapın. Mesela bir bölümü okurken bir taraftan da bir önceki bölümü hatırlamayı düşünmeyin.
Başarmak isteyen bir yol bulur, istemeyen mazeret.
- İlim ve Sanat Dergisi ekinde Merhum
Prof Dr. Esat COŞAN Hocaefendi’nin (R.A)
yazısından faydalanılmıştır.
